Follow us:


Follow us

६ फागुन २०८१, मङ्गलवार
६ फागुन २०८१, मङ्गलवार


नेपालमा कम्युनिस्ट र फासीवादको सम्बन्ध !

एक्सन खबर
पौष, ११, २०८१




नेपालमा कम्युनिस्ट र फासीवादको सम्बन्ध !

अमित खनाल

कम्युनिस्ट विचारधाराले शुरुतिर समानता, शोषणविहीन समाज र श्रमिक वर्गको सशक्तिकरणको पक्षमा आवाज उठाएको हो । मार्क्स र एङ्गेल्सले समाजको वर्गीय भेदभाव र शोषणको अन्त्य गर्नका लागि कम्युनिस्ट समाजको परिकल्पना गरेका थिए । यस विचारधारामा, राज्यको अवधारणालाई समाप्त गर्दै, उत्पादनका साधनहरूको सामूहिक स्वामित्व र राजनीतिक अधिकारको समान वितरणको पक्षमा बल दिइन्छ । यस प्रकार, शुरुतिर कम्युनिस्ट नेताहरूले अधिकारका लागि संघर्ष गर्नका साथसाथै समाजको प्रत्येक नागरिकको समृद्धि र समानताको लागि काम गर्ने उद्देश्य लिएका थिए । तर, जब कम्युनिस्ट दलहरू सत्ता प्राप्त गर्दछन्, तिनीहरूको नेतृत्व र शासन शैलीमा एक प्रकारको परिवर्तन आउँछ, जसले यस विचारधारामा रहेको मूल आदर्शसँग सिधा विपरीत नतिजा ल्याउँछ। समयसँगै, शक्ति र नियन्त्रणको मोहले नेताहरूलाई निरंकुश शासनतर्फ धकेल्न थाल्छ, जसका कारण तिनीहरूमा ‘नार्सिसिजम’ र ‘तानाशाही’ जस्ता प्रवृत्तिहरू उत्पन्न हुन्छन् । 

 केपी शर्मा ओली र प्रचण्डका उदाहरणहरूले यो स्पष्ट गर्छन् कि जब सत्ता एकल नेतामा केन्द्रीत हुन्छ, तब लोकतान्त्रिक बहस, आलोचना र विपक्षलाई सहन नगर्ने प्रवृत्ति प्रकट हुन्छ । यसले कम्युनिस्ट विचारधारामा निहित सामूहिकता र समानताका सिद्धान्तहरूलाई कमजोर पार्छ र नेतृत्वलाई निरंकुश शासनको मार्गमा लैजान्छ ।

जब कुनै कम्युनिस्ट पार्टी सत्ता प्राप्त गर्छ, त्यहाँ एक स्वाभाविक प्रवृत्ति देखा पर्छ-सत्ता सुरक्षित राख्न र यसको निरन्तरता सुनिश्चित गर्न, नेताहरूले शासनको सम्पूर्ण नियन्त्रण आफ्नो हातमा लिन चाहन्छन् । यस प्रक्रिया अन्तर्गत, आलोचना र असहमतिलाई दबाउन थालिन्छ, र एकल नेता वा एकल पार्टीको प्रभुत्वको स्थापना गरिन्छ । यस्तो अवस्थामा, पार्टीको विचारधारालाई जति कम्युनिस्ट सिद्धान्तसँग मेल खाने दाबी गरिन्छ, त्यति नै त्यसको व्यवहारमा निरंकुशताका लक्षणहरू देखा पर्न थाल्छ । कम्युनिस्ट विचारधारामा दलको नेतृत्वको प्रचण्ड शक्ति र पार्टीको संगठनात्मक नियन्त्रणलाई अत्यन्त महत्त्व दिइन्छ । तर, जब यो शक्ति र नियन्त्रण एकल नेतामा केन्द्रीत हुन्छ, तब सत्ता र पार्टीका भित्रको लोकतान्त्रिक प्रक्रिया र आलोचना समाप्त हुन थाल्छ । यसले सत्ता संरचनामा एक प्रकारको तानाशाही सिर्जना गर्छ जसले समाजका अन्य सबै पक्षहरूको आवाज दबाउँछ र केवल एक नेता वा सरकारको इच्छा र आदेशलाई सर्वोच्च मान्दछ ।

नेपालका कम्युनिस्ट नेताहरू (केपी शर्मा ओली र प्रचण्ड)का उदाहरणले यो प्रक्रिया स्पष्ट रूपमा देखाउँछन् । केपी शर्मा ओलीको नेतृत्वमा, उनले संविधान संशोधन र अन्य विवादास्पद निर्णयहरूको बाबजुद आफ्नो शासनलाई केन्द्रित राख्नका लागि विपक्षी दलका नेता र आलोचकहरूलाई कमजोर पार्ने प्रयास गरे । ओलीले संसद विघटनको कदम चालेका थिए, जुन अदालतमा चुनौती पाएको थियो, र यस निर्णयले विरोध र असहमतिलाई तर्साउने प्रयास गरेको थियो । यस निर्णयले ओलीको नेतृत्वमा आलोचना र असहमति सहन नगर्ने प्रवृत्ति स्पष्ट पारेको थियो । ओलीको शासनकालमा पार्टी र सरकारका महत्वपूर्ण निर्णयहरू प्रायः एकल नेताको निर्णयमा आधारित थिए र पार्टीका भित्रका असहमतिहरूलाई दबाउन थालिएको थियो । यसरी, ओलीको शासनले कम्युनिस्ट आदर्शहरूको वास्तविकता भन्दा शक्ति र नियन्त्रणका लागि संघर्षमा आफ्नो ध्यान केन्द्रित गरेको थियो, जसले लोकतान्त्रिक संरचनामा गहिरो खलल पुर्यायो । र अहिले भिम रावल लाई साधारण सदस्यबाट पनि निकालिनु कुनै आश्चर्य मान्नु पर्ने कुरा हैन ।

त्यस्तै, प्रचण्डको नेतृत्वमा पनि यस्ता तानाशाही प्रवृत्तिहरू देखिन थालेका छन् । प्रचण्ड, जसले माओवादी जनयुद्धको नेतृत्व गरेका थिए र पछि कम्युनिस्ट पार्टीको एकता प्रक्रियामा भाग लिएका थिए, अहिले आफ्नो नेतृत्वमा पार्टी र सरकारको पूर्ण नियन्त्रणका लागि सक्रिय छन् । प्रचण्डको नीति र निर्णयमा पार्टीको आन्तरिक लोकतन्त्रको अनुपस्थितिलाई स्पष्ट देख्न सकिन्छ । उनले विरोधी धाराहरूलाई रचनात्मक बहस र आलोचनाको अवसर नदिइकन पार्टी र सरकारको एकल नियन्त्रण स्थापित गर्ने प्रयास गरेका छन् । प्रचण्डको शासनकालमा, पार्टीका भित्रका असहमतिहरूलाई दबाउनका लागि प्रायः दमन र दबाबका उपायहरू अपनाइएको छ । यो प्रवृत्ति प्रचण्डका निर्णय र व्यवहारमा देखिएको छ, जसले उनको नेतृत्वलाई निरंकुशतर्फ धकेल्ने काम गरेको छ । यस अवस्थामा, प्रचण्डको कम्युनिस्ट विचारधारासँगको सम्बन्ध केवल शक्ति र प्रभुत्वको रक्षा मात्र बन्न पुगेको छ, जसले दलका आदर्श र सिद्धान्तलाई साँचो अर्थमा कमजोर बनाएको छ ।

कम्युनिस्ट विचारधारामा सत्ता र शक्ति सुनिश्चित गर्ने प्रवृत्तिहरू प्रायः निरंकुशता र तानाशाहीको जन्म दिन्छन् । केपी शर्मा ओली र प्रचण्डका उदाहरणहरूले यो स्पष्ट गर्छन् कि जब सत्ता एकल नेतामा केन्द्रीत हुन्छ, तब लोकतान्त्रिक बहस, आलोचना र विपक्षलाई सहन नगर्ने प्रवृत्ति प्रकट हुन्छ । यसले कम्युनिस्ट विचारधारामा निहित सामूहिकता र समानताका सिद्धान्तहरूलाई कमजोर पार्छ र नेतृत्वलाई निरंकुश शासनको मार्गमा लैजान्छ । यी नेताहरूको व्यवहार र निर्णयले नेपालको राजनीतिक संरचनामा गहिरो असर पुर्याएको छ, र यस्ता नेताहरूले सत्ता र शक्ति कायम राख्नका लागि जो अभ्यास अपनाएका छन्, ती एक प्रकारको फासीवादी शासनको संकेत हुन् । कम्युनिस्ट पार्टीहरूको वास्तविक उद्देश्य भनेको जनता र समाजका लागि समृद्धि र समानता ल्याउनु हो, तर जब शक्ति र नियन्त्रणमा हठ र स्वार्थ घुस्छ, तब त्यो उद्देश्य विकृत भएर निरंकुशतामा परिणत हुन्छ ।














0 प्रतिकृया